دستگاه خودپرداز یا ATM چیست؟ خرید دستگاه خودپرداز و درآمد خودپردازها

تا چند سال قبل برای استفاده از خدمات بانکی باید به صورت حضوری به شعبه بانک مراجعه می کردیم تا پس از انتظاری طولانی، مسئول باجه کار بانکی ما را انجام می داد. اما امروزه دیگر نیازی به این همه وقت تلف کردن نیست و به سادگی و با استفاده از دستگاه های خودپرداز می توانیم بسیاری از امور بانکی خود مانند برداشت وجه، انتقال وجه، پرداخت قسط، پرداخت قبوض و … را در زمانی کوتاه انجام دهیم.

 با استفاده از دستگاه خودپرداز یا ATM، مشتریان به جای مراجعه حضوری به بانک می توانند با وارد کردن کارت بانکی خود در این دستگاه، از خدمات آنها استفاده کنند. در این مقاله از وبلاگ قبضینو با هم دستگاه های خودپرداز، تاریخچه خوپردازها، انواع آنها، ساختمان کلی خودپردازها، میزان درآمد خودپردازها و نحوه خرید خودپردازها را بررسی می کنیم.

خودپرداز چیست؟

خودپرداز که گاهی عابربانک، زود‌پرداز، ATM و آنی بانک نیز نامیده می شود؛ دستگاهی الکترونیکی است که به مشتریان بانک این امکان را می دهد تا در هر زمان به وسیله قرار دادن کارت عابر بانک خاصی در دستگاه و وارد کردن یک گذرواژه، از حساب خود پول دریافت کرده یا موجودی حساب بانکی خود را چک کنند.

با استفاده از دستگاه خودپرداز، دیگری نیازی به شمارشگر انسانی نیست. جالب است بدانید که بسیاری از خودپردازها نیز امکان واریز پول یا چک، جابه‌جایی پول میان حساب های بانکی و حتی خرید تمبر را برای مشتریان فراهم می کنند.

در ایران اغلب دستگاه‌های خود‌پرداز به شبکه شتاب متصل هستند. شبکه شتاب امکان برداشت و مشاهده موجودی را برای دارندگان کارت‌های بانک‌های عضو این شبکه از همه خودپرداز‌ها را فراهم می‌کند. شما می‌توانید با استفاده از دستگاه‌های خود‌پرداز، نسبت به پرداخت قبض‌های خدمات عمومی نظیر  قبض آب،  قبض برق و  قبض تلفن نیز اقدام کنید.

دستگاه خودپرداز یک دستگاه الکترومکانیکی است که صرفاً با هدف به کارگیری در بانکداری الکترونیک اختراع و مورد استفاده قرار گرفت.

مزایای دستگاه خودپرداز

دستگاه خودپرداز مزایای زیادی دارد که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ارائه خدمات 24 ساعته؛
• امنیت بالا در ارائه خدمات بانکی؛
• کاهش مراجعه به باجه‌های بانکی؛
• راحتی استفاده برای مشتریان؛
• استفاده از تمامی خدمات بانکی در تمامی شهرها بدون نیاز به مراجعه حضوری به بانک؛
• ارائه خدمات بدون خطای انسانی؛
• و… .

خدمت پیشنهادی: خرید شارژ

تاریخچه خودپردازها

اولین دستگاه خودپرداز را ۲۷ ژوئن ۱۹۶۷ یک شعبه بانک بارکلیز در محله انفیلد در شمال لندن افتتاح کرد. این اختراع جان شپرد-بارون بود و در آن زمان حداکثر ده پوند به متقاضیان پرداخت می‌کرد. شعبه انفیلد بانک بارکلیز همچنان فعال است و در 27 ژوئن 2017 به مناسبت پنجاهمین سالگرد خودپرداز یکی از دستگاه‌هایش را به رنگ طلایی درآورد.

اولین تراکنش تاریخ خودپرداز در ۲۷ ژوئن ۱۹۶۷ توسط رگ وارنی کمدین انگلیسی معروف آن زمان صورت پذیرفت ولی باز هم این دستگاه اسکناس تحویل نمی‌داد، تحویلی این دستگاه یک چک کاغذی بود که قابلیت خوانده شدن توسط ماشین را داشت. برگه‌های مورد استفاده محصول کمپانی دلارو بود که متخصص تولید اوراق بهادار بانکی بود.

این دستگاه داکس نامیده می‌شد که هم‌چنین با نام ماشین دلارو نیز نامیده می‌شد. تنها نه روز بعد در سوئد، کمپانی متیور ماشین به سفارش بانک سویدی سیوینگ دستگاهی با نام بانکومات را ارائه نمودند. این دستگاه به صورت آنلاین در روز ۶می ۱۹۶۸مورد استفاده قرار گرفت. یک ماه پس از رخداد انفیلد تاون حاصل همکاری بانک وستمینستر انگلستان، کمپانی اسمیت (فعال در زمینه سنسورهای تشخیص) و کمپانی چاب (فعال در زمینه گاو صندوق ) دستگاه دیگری با نام چاب ام دی تو را ارائه دادند که آن نیز به جای اسکناس برگه بهادار ارائه می‌داد.

نخستین دستگاه خودپرداز خاورمیانه، در ایران به وسیلهٔ بانک بیمه بازرگانان و در تهران قرار گرفت. امروزه اغلب دستگاه‌های خود پرداز ایرانی به شبکه شتاب متصل هستند. شبکه شتاب امکان برداشت و مشاهده موجودی را برای دارندگان کارت های بانک‌های عضو این شبکه از همه خودپردازها فراهم می‌آورد. در ایران می‌توان از طریق دستگاه‌های خودپرداز اقدام به پرداخت قبض‌های خدمات عمومی نظیر آب، برق و تلفن نمود.

بانک تهران در سال 1350 شمسی (معادل 1971 میلادی 4 سال پس از ثبت اختراع ماشین پرداخت پول در جهان)، اقدام به ورود و به‌کارگیری دستگاه خودپرداز از یکی از مدعیان این اختراع یعنی چاب ام دی تو نمود و بعد از ورود 6 دستگاه و نصب آن‌ها در تهران، با خرید نوع جدیدتر یعنی چاب ام دی فور اس تعداد آن‌ها را به 12 دستگاه در کشور افزایش داد.

شش دستگاه اول در تهران و در شعب چهار راه ‌پهلوی، تخت جمشید، جمالزاده، تجریش، بازار و فردوسی و شش دستگاه دیگر در شعب شهرستان‌های چالوس، اصفهان، شیراز، مشهد، تبریز و رشت نصب گردید.

درآمد دستگاه خودپرداز

طبق بخشنامه بانک مرکزی برای هر تراکنش که در شبکه شتاب انجام می‌شود کارمزدی در نظر گرفته شده و کارمزد مشخصی به بانکی که تراکنش در آن انجام شده تعلق می‌گیرد. حال، بانک های عامل طرحی به نام خودپردازهای مشارکتی خارج از شعبه در نظر گرفته اند و درآمد حاصله از آن را با درصدی مشخص تقسیم می‌کنند.

بر اساس آخرین بخشنامه بانک مرکزی، برداشت وجه نقد از خودپردازهای بانکی (ATM) که متعلق به بانکی غیر از صادرکننده کارت باشد، مشمول کارمزد شده است. این کارمزد معادل ۰.۵٪ مبلغ برداشت، با حداقل کارمزد ۲۰۰ تومان است.

توجه داشته باشید که در حالت کلی برای هر تراکنش نظیر انتقال وجه، دریافت وجه، خرید شارژ، پرداخت قبوض مصرفی، گرفتن موجودی و … کارمزدی مشخص به صاحب دستگاه تعلق می‌گیرد.

خرید دستگاه خودپرداز

در ادامه شما را با تمام اطلاعات مربوط به خرید خودپرداز آشنا می‌کنیم.

خرید خودپرداز از شرکت معتبر

بسیاری از افراد، شرکت‌ها، بانک‌ها و سازمان‌‌هایی که در سال های قبل اقدام به تهیه دستگاه خودپرداز کرده‌اند ممکن است به دلیل تغییر رویکرد تجاری، مستعمل شدن دستگاه یا هر دلیل دیگر اقدام به واگذاری دستگاههای خودپرداز دست دوم خود کنند. معمولا در جراید آگهی‌های فروش این دستگاه توسط افراد و سازمان‌ها وجود دارد. دستگاه خودپرداز یک وسیله فنی، الکترونیکی و مکانیکی بسیار پیچیده است، بنابراین توصیه می‌شود از خرید دستگاه بدون مشاوره و همراهی یک شرکت معتبر اکیدا خودداری نمایید. حتی اگر تصمیم به خرید دستگاه خودپرداز دست دوم دارید آن را از یک شرکت ثبت شده معتبر در حوزه تجارت الکترونیک خریداری کنید تا از صحت عملکرد فنی آن اطمینان حاصل کنید.

شرایط فروش خودپرداز

فروش خودپرداز به همه شخصیت‌های حقیقی و حقوقی بدون هیچ منبع قانونی امکان‌پذیر است. معمولا یک‌سری پیش‌نیازهای فنی و تجاری برای واگذاری دستگاه وجود دارد که از مهم‌ترین آنها می‌توان به مناسب بودن محل نصب دستگاه به لحاظ سطح تردد و تقاضا برای تراکنش، امن و ایمن بودن محل نصب، دارا بودن برق، خط تلفن، اینترنت و دوربین مداربسته و سایر مدارکی که نیاز است در هر قرارداد طرفین مبادله کنند. هر دستگاه خودپرداز دارای دو قرارداد مجزا یکی برای فروش و دیگری برای دریافت سرویس پشتیبانی و خدمات است، که بهتر است هر دو قرارداد با یک شرکت منعقد گردد.

ساختمان کلی دستگاه خودپرداز

اجزای تشکیل دهنده خودپرداز شامل کامپیوتر صنعتی به عنوان پردازش‌گر، کارت‌خوان مغناطیسی و کارت‌خوان هوشمند و جدیدا کارت‌خوان غیرتماسی، صفحه کلید که در خودپرداز معمولاً ای ای ای پی۴ نامیده می‌شود، پروسسور اختصاصی رمزنگاری، صفحه نمایش، کلیدهای انتخابی ، ژورنال پرینتر، محفظه سخت، سنسورها و نشان‌گرها، بیرون دهنده پول ، در مدل‌های جدید دوربین، قسمت مخصوص پذیرش پول (در دستگاه‌های با قابلیت پذیرش پول)، بارکد خوان، پورت‌های کامپیوتری مختلف و بلندگو است.

یک دستگاه خودپرداز از دو بخش ورودی و چهار بخش خروجی تشکیل شده است.

بخش های ورودی خودپرداز

بخش‌های ورودی دستگاه خودپرداز شامل دو بخش کارت‌خوان و صفحه کلید دستگاه می‌شود.

کارتخوان

کارتخوان یکی از بخش های ورودی دستگاه ATM یا خودپرداز است که داده های روی کارت را می خواند. این دستگاه به کمک نوار مغناطیسی پشت کارت، اطلاعات موجود در کارت شما را ضبط می کند و سرور اصلی برای دریافت اطلاعات حساب بانکی شما از آن استفاده می کند.

صفحه کلید

پس از وارد کردن کارت در دستگاه خودپرداز، باید رمز عبور خود را با استفاده از صفحه کلید وارد کنید. این رمز به هنگام ارسال برای سرورها یا پردازنده های میزبان کدگذاری می شود.

بخش های خروجی خودپرداز

در ادامه بخش‌های خروجی خودپرداز را به شما معرفی می‌کنیم.

اسپیکر

اسپیکر یا بلندگو برای پخش صدا به هنگام فشار دادن کلیدهای مختلف به کار می رود.

صفحه نمایش

صفحه نمایش، اطلاعات مربوط به تراکنش ها را به شما نمایش می دهد. تمامی مراحل برداشت از حساب یا دیگر خدمات از طریق این صفحه برای شما نمایش داده می شود. در بیشتر دستگاه های ATM از صفحه CRT یا LCD استفاده می شود.

پرینتر رسید

این پرینتر، تمامی جزئیات مربوط به خدمات بانکی شامل تاریخ، ساعت، شماره پیگیری، مبلغ و … را برای مشتریان چاپ می کند.

نگهدارنده پول نقد

این بخش از دستگاه ATM یا خودپرداز را می توان قلب آن به شمار آورد. این سیستم مرکزی در دستگاه خودپرداز است که می تواند پول درخواست شده را به مشتری تحویل دهد. .ظیفه اصلی این بخش، شمارش اسکناس ها و تحویل دادن آنها به مشتری است. تمامی این فعالیت ها به وسیله سنسورهایی با دقت بالا انجام می شوند.

شبکه ATM

سرویس دهنده اینترنت یا Internet Service Provider که به اختصار ISP نامیده می شود، نقش مهمی در دستگاه های خودپرداز ایفا می کند. این سرویس، ارتباط میان ATM و پردازنده میزبان را فراهم می کند و اطلاعات مربوط به تراکنش ها و حساب های بانکی را از ATM به پردازنده منتقل می کند. پردازنده میزبان اطلاعات دریافتی را با بانک های دارای مجوز تطابق می دهد و پس از تائید، فعالیت مورد نظر را به انجام می رساند.

انواع دستگاه های خودپرداز

دستگاه‌های خودپرداز (ATM) از جمله ابزارهای بانکداری الکترونیکی هستند که به منظور ارائه خدمات غیرحضوری به مشتریان مورد استفاده قرار می‌گیرند. این دستگاه‌ها بسته به نوع کارکرد و محل استقرار به چند دسته تقسیم می‌شوند که در ادامه آنها را به شما معرفی می‌کنیم.

خودپرداز (ATM)

رایج‌ترین نوع دستگاه که خدماتی نظیر دریافت وجه نقد، انتقال وجه، استعلام موجودی، پرداخت قبوض و خرید شارژ را ارائه می‌دهد.

خوددریافت (CDM)

این دستگاه امکان واریز وجه نقد به حساب را فراهم می‌سازد و بیشتر در شعب مرکزی بانک‌ها نصب می‌شود.

دستگاه چندمنظوره (CRM)

ترکیبی از خودپرداز و خوددریافت است؛ این دستگاه علاوه بر دریافت وجه، همان وجه را پس از تأیید، مجدداً به سایر کاربران پرداخت می‌کند (بازیافت نقدی).

دستگاه خودپرداز درون‌بانکی و برون‌بانکی

خودپردازها می‌توانند داخل شعب بانک (درون‌بانکی) یا در مکان‌های عمومی مانند فروشگاه‌ها و مراکز خرید (برون‌بانکی) نصب شوند.

دستگاه خودپرداز لمسی و دکمه‌ای

برخی دستگاه‌ها دارای صفحه‌نمایش لمسی با رابط گرافیکی به‌روز هستند، در حالی‌که برخی دیگر با کلیدهای فیزیکی کار می‌کنند.

دستگاه خودپرداز هوشمند (Smart ATM)

نسل جدیدی از دستگاه‌ها که امکاناتی همچون احراز هویت با کارت ملی هوشمند، ارائه خدمات بدون کارت و حتی افتتاح حساب را نیز در اختیار کاربران قرار می‌دهد.

جمع‌بندی

با گسترش خدمات بانکداری الکترونیک، دستگاه‌های خودپرداز (ATM) به یکی از ارکان اصلی دسترسی آسان و ۲۴ ساعته مردم به خدمات بانکی تبدیل شده‌اند. این دستگاه‌ها نه‌تنها امکان انجام امور روزمره مالی مانند برداشت وجه، انتقال پول، پرداخت قبوض و خرید شارژ را فراهم می‌کنند، بلکه به‌عنوان یک فرصت سرمایه‌گذاری نیز مورد توجه قرار گرفته‌اند.

امروزه خرید و راه‌اندازی دستگاه خودپرداز توسط اشخاص حقیقی یا کسب‌وکارها، با هدف کسب درآمد از طریق کارمزدهای تراکنش‌های بانکی، رو به افزایش است. اگرچه موفقیت در این حوزه نیازمند بررسی دقیق مکان نصب، مدل دستگاه، مجوزها و قرارداد با بانک‌هاست، اما در صورت مدیریت صحیح، می‌تواند به یک منبع درآمد پایدار و قابل اتکا تبدیل شود.